Kamuoyunda ''Hal Kanunu'' olarak bilinen 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, tüketicilere yönelik olarak, hal kayıt sisteminden, oluşturulacak konseylerde tüketici örgütü temsilcisinin yer almasına kadar pek çok konuyu içeriyor.
Tüketici Örgütleri Federasyonu (TÖF) Genel Başkanı Fuat Engin soruları yanıtlarken, kanunun, sebze ve meyve ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenliğine uygun olarak yapılması, malların etkin şekilde tedarik, dağıtım ve satışı, üretici ve tüketicilerin hak ve menfaatlerinin korunması, toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir sisteme kavuşturulması ve işletilmesini sağlamayı amaçladığını anlattı.
Kanunda, belediye tarafından, toptancı hallerinde depolama, ambalajlama tesisleri ile laboratuvar ve soğuk hava deposu kurulmasının hüküm altına alındığını, üretici ve tüketicilerin hak ve menfaatlerinin korunması ve piyasada açıklığın sağlanması amacıyla, alım satıma konu olan malların cins, miktar ve fiyatlarının kamuoyuna duyurulmasına ilişkin hükümlerin bulunduğunu kaydeden Engin, şu bilgileri paylaştı:
''Ticarete konu malların ambalajlanması, etiketlenmesi, taşıma ve muhafazası, gıda güvenilirliğine ve kalitesine ilişkin standartlar zorunlu olacak. Semt pazarında bulunan toplam satış yeri sayısının en az yüzde 20'si satış yeri olarak üreticilere ayrılacak.
Belediyeler, modern pazar yerleri kurmak, malların hijyenik şartlarda satışa sunulmasını sağlayıcı uygun çalışma ortamı oluşturmak ve altyapı ile çevre düzenlemeleri yapmak, tüketicinin korunmasına yönelik tedbirleri almak ve gerekli denetimleri yapmakla görevli kılınıyor.
Üreticiler ile meslek mensupları arasında veya meslek mensuplarının kendi aralarında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla il merkezlerinde Hal Hakem Heyeti oluşturacak.
Malların ticaretinin, kanunun amacına uygun olarak yapılmasının sağlanması hususunda karşılıklı bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak, sorunları incelemek ve önlemleri tespit etmek, uygulamayla ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğini sağlamak üzere Toptancı Hal Konseyi oluşturulması hüküm altına alınıyor.
Kurulların oluşumunda tüketici örgütü temsilcisinin yer alması da tüketicinin korunması açısından önemli bir gelişme olmuştur.''
''Süreci takip ederek, tüketicinin çıkarlarına uygun yaklaşım sunulup sunulmadığını izleyeceğiz''
Engin, kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte 6 ay içerisinde çıkarılması öngörülen yönetmeliklerin bu sürecin sonu beklenilmeden bir an önce çıkarılmasının, kanunun sağlıklı bir biçimde uygulanmasının ön adımlarından biri olacağına işaret ederek, şu görüşleri dile getirdi:
''Kayıt dışılığı önlemek ve ürün güvenliğinin sürdürülebilir kılınması açılarından hal kayıt sisteminin zaman geçirmeden ve sorunsuz olarak işlevsel duruma getirilmesi; hallere gönderilen/satılan malların, gıda güvenilirliğine, kalite ve standardına, teknik ve hijyenik şartlara uygun olarak satışa sunulması; ölçü ve tartı aletlerinin hileli bir şekilde kullanılmaması ya da karışık veya standartlara aykırı olarak mal satılmaması; fiyatların spekülatif bir biçimde yükselmesine sebebiyet verilmemesi, malların belirli ellerde toplanmaması, satışından kaçınılması, kap veya ambalaj içine değişik kalitede ve/veya üzerinde yazılı olan miktardan az mal konulmaması; malların etiketlenmesinin, kanun uygulamasının olmazsa olmaz koşulları olduğunu tespit edebiliyoruz.
Kanun kapsamında yer alan hal konseyi, hal hakem heyeti gibi kurulların objektif kriterlere göre oluşturularak göreve başlatılması, kanunun uygulamada sağlıklı işleyişinin bir başka önemli noktasını meydana getirecek.''
Engin, kanunun uygulanışını görmek amacıyla, TÖF olarak hali ziyaret ettiklerini belirterek, ''Tüketiciler olarak genel anlamda olumlu gördüğümüzü söyleyebilirim. Bizler de, süreci takip ederek, tüketicinin sağlık ve güvenliğine ekonomik çıkarlarına uygun bir yaklaşım sunulup sunulmadığını izlemeye çalışacağız'' dedi.
''Halkımız, fiyat artışından kimin sorumlu olduğunu daha net görecek''
Türkiye Sebze ve Meyve Komisyoncuları Federasyonu (TÜSEMKOM) ve İstanbul Yaş Meyve Sebze ve Bostan Komisyoncuları Derneği (İSMEYDER) Başkan Yardımcısı Sedat Toktürk, yasanın aktörlerini ''tüketici'', ''üretici'' ve ''haller'' olarak sıralayarak, ''Türkiye'de ürünlerin izlenebilirliği ve tüketiciye kadar olan zincirin iyi bir şekilde oturtulması hedefleniyor. Teknik altyapılarla desteklenmesi halinde yasadan beklenen verimlilik elde edilebilir'' dedi.
Kanunun bildirim esasına dayalı olduğunu vurgulayan Toktürk, ''Bildirim esası, Türkiye'de üretimden tüketime kadarki halkanın izlenebilirliğidir. Haller, yaş meyve ve sebzenin, toptancı bazındaki fiyat oluşumunun sağlıklı yapıldığı, borsa niteliğindeki kurumlardır.
Hallerin borsa işlevini yerine getirmesi için, hallerdeki arz ve talep dengesinin iyi çalışması gerekiyor. Umuyoruz ve diliyoruz ki bu kanunla birlikte, kayıt sisteminin getirdiği olumlulukla, haller daha rasyonel çalışır, daha iyi ve daha doğru fiyat oluşumunun adresi olur'' diye konuştu.
Toktürk, kanunun genelini ''olumlu'' olarak nitelendirdiklerini ifade ederek, sektörü sıkıntıya düşürebilecek bazı açıkların kısa zamanda kapatılıp, bütünlük oluşturulmasından memnun olacaklarını söyledi.
Fiyat artışlarından ve enflasyondan, her zaman halcilerin sorumlu tutulduğunu belirten Toktürk, şöyle dedi:
''Adeta 'enflasyonun baronları' gibi sunulduk. Kanundan sonra biraz daha şeffaflaşma olacağını düşünüyorum. Halkımız, fiyatların artışından kimin sorumlu olduğunu daha net görecek.
Hallerdeki fiyatlar, günlük oluşur. Tamamen arz ve talep dengesidir, stokçuluk, fiyatların artışına yönelik spekülasyon olamaz. Haller bu anlamda kontrole açık, şeffaf yapılardır. Tüketici, künye sisteminde ürünlerin izlenebilirliğine erişecek. Tüketici, fiyatın doğru oluşup oluşmadığını, ürün kalitesini, ürünün sağlıklı olup olmadığını izleyebilecek.''
Yılda 300 bin kamyon ürün
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hal Müdürü Bayram Ali Çakıroğlu ise Bayrampaşa ve Ataşehir hallerinde toplam 764 esnafın faaliyet gösterdiğini, günlük ortalama bin, yıllık 300 bin kamyon ürünün halden İstanbullu tüketicilere sunulduğunu kaydetti.
Çakıroğlu, 1 Ocak 2012 itibariyle yeni kanunun yürürlüğe girdiğine değinerek, ''Kanunun hal esnafına, tüketicilere, üreticilere getirdiği önemli yenilikler bulunuyor. Hallerdeki teknolojik sistemin artırılmasıyla başlayan altyapı yatırımlarından, tüketici lehine ürün izlenebilirliği dahil olmak üzere değişik konular var'' dedi.
Haber Kaynağı : Haber7.com