‘Youtube ve Facebook’u kapatabiliriz’e tepki yağdı

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın bir televizyon programında internetteki sosyal paylaşım siteleri Youtube ve Facebook’u kapatacağına dair açıklamalar, kamuoyunda şok etkisi yaptı. Başta bilişimciler ve hukukçular olmak üzere toplumun tüm kesimleri muhtemel girişimi tepkiyle karşıladı. Haberleşme özgürlüğüne karşı böyle bir adım atılması halinde, Türkiye’nin internet ve özgürlükler konusunda anti demokratik ülkelerin ligine düşeceği uyarısı yapıldı. Dile getirilen tepkiler özetle şöyle:

Eski Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Hasan İşgüzar: Kanunlar çerçevesinde, hukuka aykırı yayınlar bazında, sadece ilgili yayının kaldırılması söz konusu olabilir. Ama böyle bir merci yok. Böyle bir kanun da çıkaramazsınız. Dershane kapatan bir yönetim için diyecek bir şey yok. Gazetenin dağıtımını durdurması, kişilik hakkını ihlal etmesiyle Youtube’u, Facebook’u kapatması aynı şey. Bir internet sitesini, bir televizyonu, bir gazeteyi potansiyel suçlu kabul edip kapatamazsınız. Bu durum Anayasa’ya aykırı olur.

İstanbul Şehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferhat Kentel: Otoriter rejimlerin kendileri konsantre ettikleri bir sürü güç var. Elinde gücü olan Youtube ve Facebook’u kapatabilir. Bu tarz hakları kendilerinde görürler ama toplum nezdinde ne kadar meşru olur o ayrı bir mesele. Enver Hoca’nın zamanındaki Arnavutluk’u yaratmak istiyorsanız Facebook ve Youtube kapatırsınız. Aslında siz kapattığınızı zannedersiniz ama çok da başarılı olamazsınız. İnsanların yerel düzeyde kimliklerine önem verdiği bir yandan da küresel bir platforma yaşadığı bir dünyada ‘ben yaptım oldu’ diyebileceğiniz birtakım önlemler, gerekçesi ne olursa olsun asla işe yarayacak, çözüm olabilecek, toplumun önünü açacak önlemler değildir.

Bilişim Hukukçusu Prof. Dr. Savaş Bozbel: Facebook’u veya youtube’u kapatacağız demek bizim Şanghay 5’lisine adım adım gitmemiz demektir. Ama teknik olarak bunun mümkün olacağına ihtimal vermiyorum. Böyle bir şeyin ifade edilmiş olması bile aslında başlı başına sorgulanması gereken bir husus. Hiçbir şekilde demokratik ilkelerle bağdaştırılamayacak, halkın haber alma özlüklerini kısıtlayan bir uygulama. Muhalefeti susturma girişimi olarak görüyorum. Şu anda bütün basın ve medyanın durumu ortada. İnsanlar kendilerini sosyal medyada ifade edebiliyorlar. Bunun da susturulması çok ciddi manada sosyal patlamalara neden olabilir. Belki de istenen amaçlanan bu.

Gazeteci-yazar Yavuz Baydar: Erdoğan’ın sergilediği keyfi tutum ve baskıcı söylemi Türkiye algısına zarar veriyor. Batı’da Türkiye karşıtı, düşmanı kim varsa onların ekmeğine bol bol yağ sürüyor. Sosyal medyayı kapatma açıklaması Türkiye’nin değişim süreciyle taban tabana ters. Bu sözleri Berlusconi, Lukaşenko, Putin veya Mugabe gibi liderler bile söylemedi. Türkiye bu muameleyi, bu tepeden inmeci tavırları, bu saçma tehditleri hiç hak etmiyor.

Uluslararası Telekomünikasyon Birliği Medya ilişkileri şefi Jay Acharya: Bizler toplumların özgür ve açık bir şekilde bilgiye evrensel bir erişim ile sahip olmasını savunuyoruz. Bizim en önemli alanlarımızdan bir tanesi özgür ve açık bir internetin olması, insanların özgür bir internet erişimine sahip olmalarıdır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’nin prensipleri insanların bilgi erişimine sahip olmasını savunur. Bu prensipler açık bir şekilde Birleşmiş Milletler tarafından da belirtilmiştir.

Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Erkan Saka: (Başbakan) Çin, Kuzey Kore ve İran gibi ülkelerin seviyesine düşmeyi göze aldı. Yani pek öyle Batı standartlarını düşündüğü yok. Sanırım şu anki derdi, hakkındaki video ve benzeri şeylerin çıkmasını engellemek. Fişini çekmedikçe engelleyemez. Yani ne kadar kapatırsam kâr gibi bakıyor ya da birileri kulağına fısıldıyor böyle engellenebilir diye. Ama çok başarılı olabileceğini düşünmüyorum.

Tüketici Birliği Federasyonu Başkanı Avukat Bülent Deniz: Sadece şiir okuduğu için hapis yatan bir Başbakan’ın 15 yıl sonra kalkıp düşünceyi ifade etme mecralarına yasak getireceğini söylemesi trajik bir olay. İnterneti yasaklayarak hiçbir düşüncenin yayılmasını engellemek mümkün değil. Mevcut yasayla bu zaten yapılamaz. Demek ki Başbakan 30 Mart’tan sonra yeni bir yasa daha getirecek Meclis’in önüne. Her hâlükârda böyle bir niyet beyanı da 21’inci yüzyılda demokratik açılımı gerçekleştirmeye çalıştığını söyleyen bir ülkeye yakışmıyor.

Bilişim hukuku avukatı Fehmi Ünsal Özmestik: Hukuki olarak düşünürsek, bu sitelerde yayınlanan içerik sebebiyle bu firmaların yükümlülüğü bulunmamaktadır. İçerik hukuka aykırıysa o kaldırılabilir. Kapatıyoruz lafı tamamen siyasi ve sonucu öngörülemez bir çıkıştır. Çok ağır sonuçlar ortaya çıkartabilir. Yeni internet yasasıyla birlikte açıkça bir şekilde URL bazlı kapama yapacağı söyleniyor. Kesinlikle kapatılamaz. Hangi içerik sebebiyle kapatılacağı da belli değil. Bu demeç tamamen tabana yönelik ve siyasi bir şekilde verilmiş bir demeçtir. Hukuki bir geçerliliği yoktur, olamaz.

Bilişim Hukuku Avukatı Ceyda Akaydın: Hukuken hiçbir temeli ve altyapısı olan bir ifade değil. Ancak yapılırsa bir idari kararla yapılabilir. Teknolojik olarak bakarsanız da yapamadıklarını zaten daha önce gördük. Yapılmaya çalışıldı. Hatta Başbakan’ın kendisi de, “Ben giriyorum, siz giremiyor musunuz?” demişti. Yasanın değişmesinin sorun olduğunu düşünmüyorum. Çünkü zaten yasaya rağmen yapıyorlardı. Şimdi yasası yapılıp kılıfına uyduruldu. Kılıf da yasallaştırıyor ama meşrulaştırmıyor.

Demokrasi ve Adalet Gönüllüleri Hukuk Komisyonu üyesi Av. Zeynep H. Yurtseven: YouTube ve Facebook gibi platformlar insanların haber alma ve ifade hürriyetlerini kullandıkları platformlardır. Bu hürriyetler kutsaldır, anayasaldır ve uluslararası sözleşmelerle korunur. Başbakan’ın bu şekilde “kapatırız” deyip de kendi inisiyatifi ile internet hizmetlerini kapatabileceği bir hukuk sistemi ve kanun altyapısı Türkiye’de bulunmuyor. Yürütme organının başı olan Başbakan’ın “kapatırız” demesi bile aslında Anayasal olarak erkler ayrılığına aykırı bir yetki gasbıdır.