Esin Gedik'in haberi
Geçtiğimiz haftalarda 126 doları gören petrolün varil fiyatı dünyayı kaygılandırıyor. Ekonomistler, iş dünyası petrol fiyatlarındaki artışın İran-ABD-İsrail gerginliğinden kaynaklandığını, arz ve tüketim açısından bir sorun olmadığını belirtiyor ancak son günlerde bu artışın arkasında başka nedenler olduğu da sıkça dile getirilmeye başlandı. Bazı ekonomistlerin 'fiyatlar borsalarda speküle ediliyor' değerlendirmesi ABD Başkanı Barack Obama'nın mart ayındaki açıklamasıyla daha da çok konuşulur oldu. Obama, benzin fiyatlarındaki yüzde 8'lik artışın ardından Başsavcı Eric Holder'den petrol piyasasında bir fiyat spekülasyonu olup olmadığını araştırmasını istedi.
YÜZDE 40 DÜŞEBİLİR
ABD'de kongreye sunulan bir rapora göre petrol, futures piyasada spekülatörlerin devre dışı bırakılması halinde yüzde 40 düşebilir. Bu tahmin Exxon Mobil'in CEO'su Rex Tillerson'un ABD Kongresi'ne verdiği ifade ve St. Luis Fed'in hazırladığı bir araştırmaya dayandırılıyor. Future piyasada günde 1 milyar varil petrol alınıp satılırken, reel sektörde talep günde 82.5 milyon varil. Şu anda 8 büyük yatırım bankası ve aracı kurum vadeli petrol işlemlerindeki hacmin yüzde 32'sini yapıyor.
SPEKÜLATÖR BİZİ VURUYOR
Petrol fiyatlarının aşırı yükselişi Türkiye gibi enerjide dışa bağımlı ülkeleri yakından ilgilendiriyor. Nitekim bu artış, mart ayında benzin, elektrik ve doğalgaz zammı olarak faturalara yansıdı. Bir yılda yaklaşık 55 milyar dolar olan enerji ithalatını arttırarak cari açığı daha da büyütecek. Spekülasyon sonucunda yükselen petrol fiyatları dünya üzerinde en çok Türkiye'yi etkiliyor. Petroldeki 10 dolarlık artış ya da azalışın Türkiye'nin cari açığını 4,5 milyar dolar artırdığı göz önüne alınırsa, spekülatörlerin elimine edilmesiyle beraber petrolün yüzde 40 düşmesi halinde Türkiye'nin cari açığında yaklaşık 30 milyar dolarlık bir azalış yaşanır.
KISITLAMA İŞE YARAR MI?
Uzmanlara, petrol fiyatlarının oluşumunda spekülatörlerin etkisini ve kısıtlamanın nasıl bir yarar sağlayacağını sorduk. Ortak kanı 'Petrol fiyatlarında spekülatörlerin etkisi var ancak, kısıtlama bir işe yaramaz. Kısa vadede fiyatlar düşer ama uzun vadede dalgalanmaları artırır.' Bu yaklaşımı destekleyen bir diğer görüş ise 'Günaydın!” ABD'nin bugüne kadar spekülasyona izin verdiğini belirten ekonomistler, 'Spekülatörler piyasadan çekilirse derinlik kalmaz, zaten bugün fiyatların yükselişinin temel nedeni ABD ve Avrupa'nın likidite politikası” yorumunu yapıyor.
FED para basmaya devam ettiği sürece petrol düşmez
Uğur Civelek-Ekonomist: Spekülasyon oluyor ancak petrolde spekülasyonu yapan daha çok üretici ülkeler. Örneğin Rusya, Suudi Arabistan bugünkü seviyelerden memnun. Bugün sadece petrol değil diğer tüm emtiaların fiyatının yükselmesinin nedeni Fed'in para politikası, para basmaya devam ettikleri sürece fiyatlar düşmeyecek. 2008'de petrol fiyatları 140 doları aştığında 'akılları nerdeydi' diye sormak lazım. Nedir bu kadar telaşlanmalarının nedeni, işler iyi gitmiyor mu? Spekülatörlerin işlemlerine sınırlama getirilirse kısa vadede fiyatlar düşer ama bir yıl sonra ne olur ona bakmak lazım? Piyasaların derinliği biter, spekülatöre ihtiyaç duyduğunda bulamazsın. Elbette belirli düzenlemeler olmalı ancak bu kısıtlamalarla olmaz.
8 YATIRIM BANKASI YÖNLENDİRİYOR
EMTİA uzmanı Michael W. Masters, ABD Kongresi'nde yaptığı konuşmada vadeli petrol piyasalarında günlük rutin işlemin bir milyar varile ulaştığını ancak gerçek işlemin ve talebin 85 milyon varil olduğunu belirterek ticaretin yüzde 90'ının spekülatörler tarafından kağıt üzerinde yapıldığını açıkladı. Spekülatörler 100 dolar/varilde 11 dolarlık maliyet ekleyebiliyor. Exxon Mobil CEO'su Tillerson ise geçen yıl Kongre'de bu rakamın yüzde 40 düzeyine çıkabildiğini açıkladı.
ARTIŞIN TEK NEDENİ İRAN GERGİNLİĞİ
Dr. Kaan Sarıaydın FED Menkul Değerler Genel Müdürü: ABD'nin konuştuğu spekülatöre kısıtlama uygulaması doğru bir yaklaşım değil. Şu anda bir yıl sonrası için verilen fiyatlara baktığımızda 90-100 dolarlar düzeyinde. Dikkatleri dağıtmak istiyorlar, fiyatların artışı ABD ve İsrail'in İran'la yaşadığı gerginliğe bağlı. Her an bir savaş olabilir düşüncesi fiyatları doğal olarak artırır. Ayrıca parasal genişleme politikası da çok etkili. Bir yandan para basıp bir yandan da emtiaların fiyat düşsün demek doğru değil. Şu anda sadece petrol değil, buğday, mısır gibi gıda maddelerinin de fiyatları yüksek. Zaten emtia borsalarında derinlik de çok fazla değil, kısıtlama derinliği de bitirir.
Fiyatları ülkeler etkiliyor
Halil Rençber-Strateji menkul değerler Her borsada spekülasyon olur kabul etmek gerekir bunu. Petrol borsasında da çeşitli ülkelerin, yatırım bankalarının fiyatların oluşumundaki etkisini görüyoruz. Ancak bu etki yüzde 30-40'lar seviyesinde değil. Fiyatları siyasi gerginlik artırıyor ben yıl sonunda petrolün 85-90 dolara düşeceğini bekliyorum. Bu düşüş de Türkiye için önemli olacak ancak fiyatları tek başına spekülatörler artıyor demek doğru değil.
Akşam
Haber Kaynağı : Haber7.com
