Zira gerçekte de AVM'ler nerdeyse dünyanın her yerinde birbirine benzer bir projeler olarak dikkat çekiyor. Acaba mescidsiz proje Türkiye'ye bilerek mi ihraç ediliyor! Yoksa AVM'ler 'mescidsiz' toplum projesi mi! Bu önemli notu aklımızda tutuyor ve Aksoy'u dinlemeye devam ediyoruz:

"Mescidin otoparka yapılması fiziksel şartlardandır. Hiçbir yatırımcının bundan kaçmak gibi bir lüksü yok. Yatırımcı illaki ticareti düşünüyor. Sonuçta burada bir ticaret söz konusu, para kazanması lazım ki çark dönsün. Alışveriş merkezi bir bütünsel anlamda yani marketini, eğlencesini, sinemasını, gıdasını, çocuk giyimini, erkek giyimini vs... mescitte bir hizmettir. Toplumun bu hizmeti alırken ihtiyaçlarından bir tanesidir. Dolayısıyla bunu kurgulamak istememek gibi bir lüks söz konusu değil. Ancak fiziksel anlamda ihtiyaçları yan yana getiremiyorsunuz. Islak hacimle bu mekânı bay-bayan ikisini ayrı ayrı bir araya getirmek çok kolay değil eğer başında kurgulanmadıysa. Yani her şey en başından düşünülmesi lazım ki sorun çıkmasın. Mimar projeyi düşünürken benim bebek odam nerede olacak, internete girmesi gereken bir hizmetim varsa nerede olacak, tuvaletler nerede olacak, özürlü WC nerede olacak? Bütün bunların hepsini teknik anlamda planlaması lazım. Planlamazsa sonradan çok zor olur. Aslında her şey mimarlarda bitiyor"

Üniversitelerde mescitli projeye düşük not

"Her şey mimarda bitiyor" diyor ya Cemal Aksoy, kısmen hak veriyoruz. Herşey mimarda bitmese de belki de sorunun başlangıcı buradan başlıyor. Zira, AVM'lerin projelerinde mescide yer verilmemesi gerçekten ayrı bir merak ve tartışma konusu.  Bir Müslüman ülkede nasıl oluyor da mimarlar günde binlerce kişinin girip çıktığı ve saatlerini harcadığı bu yapılarda namaz kılma ihtiyacını görmezlikten gelebiliyor?

Anlatılan o ki, Türkiye'nin tanınmış üniversitelerinden birinde mimarlık okuyan bir öğrencinin ödev olarak hazırladığı alışveriş merkezi maketinde mescidin olması, o öğrencinin projeden düşük not almasına neden oluyor. Bu zihniyete göre mescit bir alışveriş merkezinde olmazsa olmazlardan biri değil. Birçok AVM'nin projesinde mescide yer verilmemesi, mescidi bulunan çoğu  AVM'de mescit için sonradan yer tahsis edilmesi de  bu iddiayı güçlendiriyor. Anlayacağınız, namazsız ve mescitsiz AVM'ler bilinçli bir sürecin ürünü olarak karşımıza çıkıyor.

Dua odası kafaları karıştırıyor

AVM'lerdeki mescit yolculuğumuza devam ediyoruz. AVM mescitlerinde 'Mescid' yerine 'İbadet Odası' ya da 'Dua Odası' olarak tanımlanmasıyla yüzleşeceğiz birazdan. Capitol AVM'deyiz. Gerçekten dört dörtlük bir mescit yapılmış. Abdesthanesiyle de namaz kılmak isteyenlere güzel bir ortam sağlanmış. Fakat 'Dua Odası' levhasını gören herkes irkilerek giriyor içeri. Aklımıza AB uyum sürecini ve bu süreçte mevzuatımızdan 'cami' ifadesinin çıkarılıp yerine 'ibadethane' ifadesinin konulmasını getiriyor bu anlamsız ve boş tanımlamalar. Aslında Müslümanların kavramlarına, 'camiye', 'mescide', 'Namaza' dolaylı ambargo konuyor da, kimse sesini çıkarmıyor. Ya Rabbi daha neler göreceğiz!

"Şehitlerin vatanında Müslümanlar yok sayılamaz"

Elbette mescidi olan ve insanların en güzel şartlarda namaz kılmasına imkan sağlayan AVM'ler de var. 212 İstanbul Power Autlet'te namazını kılan Sinan Alkan, bize memnuniyetine anlatıyor.  "Birçok AVM'de mescit bile yokken 212 AVM'nin bu konudaki hassasiyeti  beni onurlandırdı" diyen Alkan, burada rahat ve çok güzel bir abdest alma yerinin bulunduğuna da dikkat çekiyor. Güzel bir ortamda abdest almanın  ve namaz kılmanın sevinci Sinan Alkan'ın yüzüne bile yansımıştı. Öyle ki Alkan, diğer AVM yetkililerine de burayı örnek gösteriyor ve ekliyordu: "Biz Müslüman'ız. Bizim bu kimliğimizi kimsenin görmezden gelmesi mümkün değildir. Şehitlerin vatanında Müslümanların yok sayılması garebet olur"

Tüketicinin ihtiyaçları dikkate alınmıyor

Tüketiciler Birliği Genel Başkanı Nazım Kaya'ya sormak gerekiyor aklımızdaki bazı soruları. Ne de olsa insanlar AVM'lere tüketmek için adım atıyor. Kaya, insanların namaz kılmaları için talep ettiği mescit ihtiyacının en güzel şekilde karşılanması gerektiğini düşünüyor: "Tüketicinin gün içi yaşamını sürdürebileceği alanlar ilan edilerek alışveriş için cazip hale getirilen alışveriş merkezlerinde ibadethane olmaması tüketicinin gün içi ihtiyaçlarının dikkate alınmadığını gösteriyor. Marmara Forum mescidiyle diğer mekânlara örnek olacak nitelikte. Rahatça abdest alabilme ve temiz bir yerde namaz kılma şansınıza sahip olduğunuz Marmara Forum'da halılar, mescit, başörtüler ve namaz etekleri oldukça temiz. Konuyla ilgili görüştüğümüz yetkililer mescidin henüz son halini almadığını belirtti. Bu haliyle bile gelen müşterilerin takdirini kazanan mescidin tamamlanmış halini şimdiden merak ediyoruz"

Müslüman olan herkes namazını kılmalı

Din-Bir-Der Genel Başkanı Abdullah Arslan, da yüzde 99'u Müslüman olan bir ülkede insanların yoğunlukla zaman geçirmek zorunda kaldığı her yerde mescit olması gerekiyor. Özellikle de AVM'lerde.  Arslan sadece AVM'lerde değil bütün okullarda ve kamu binalarında mescit bulunmasının bir zaruret olduğunun da altını çiziyor ve devam ediyor:  "AVM'ler insanların ihtiyaçlarını karşılayacakları bir mekân olarak tanımlanıyor. Eğer bir kişi AVM' ye gidip ibadet ihtiyacını karşılayamıyorsa bu büyük bir eksikliktir. Aslında bunun temelinde dinde zorlama yoktur kelimesi yatıyor. Çünkü dinde zorlama yoktur kelimesi yanlış anlatılıyor ve yanlış anlaşılıyor. Temel ayrıcalık aslında bundan kaynaklanıyor. Müslümanlık sıfatını taşıyan herkes ibadetini yapması lazım ve bunun içinde bütün her yerde mescidin bulunması gerekli."

'Dua Odası' düşündürücü

Mescit yerine dua odası yazılmasını ise kınıyor Din-Bir-Der  Genel Başkanı Abdullah Arslan. "Bu yapılan düşündürücüdür" diyor ve devam ediyor:  "Mescit demenin neye aykırılığı var anlamış değiliz. Müslüman bir ülkede yaşamıyor muyuz? Dua odası diye bir şey yok. Kur-an da geçen mescittir. Bu şekil isim değişikliği yapan kimseleri kınıyorum. Çünkü mescit secde edilen yerdir. İnsanlar oraya namaz için gidiyorsa mescit yazılması zorunludur."

İbadet alışverişten daha önemli

AVM'lerde karşılaştığımız manzaraları meselenin ilgililerine sormaya devam ediyoruz. İstanbul İl Müftü Yardımcısı Kadriye Avcı Erdemli'ye göre de AVM'lerde mescidin bulunmaması çok büyük bir eksiklik.  "Alışveriş merkezleri insanları alışverişe, yemeye, içmeye davet ediyor. Ama bir şeyi unutuyor, insanların ibadet ihtiyaçlarını" diyen Erdemli, halkı Müslüman olan bir ülkede bu konuda herkesin çok dikkatli olması gerektiğini de hatırlatıyor.

'Mescitsiz' AVM projelerine ruhsat verilmesin

Din Bir Sen Genel Başkanı Lütfi Şenocak da AVM'lerde mescidi bulamamaktan şikayetçi. Mescitlerdeki temiz sorununa da dikkat çekiyor Şenocak ve belediyeleri göreve çağırıyor: "Belediyeler her hangi bir kurumun açılışına izin vermeden önce bütün eksikliklerini kontrol etmesi gerekiyor. Bu anlamda belediyeler Mescitsiz AVM'lere de ruhsat vermemeli ve mevcut AVM'lere de Mescit yapılmasını sağlamalı. Böylesine büyük çaplı alışveriş merkezlerinde ve petrol istasyonlarında mescit zorunlu hale getirilmeli".

"İbadetin ulviliği ve namaz kılanın ruhu incitilmesin"

AVM'lerdeki mescit skandalını Diyanet İşleri Başkanlığı'na da sorduk. Bu konuda Diyanet'in gördükleri, söyleyecekleri ve tavsiyeleri çok daha mühim. Yazılı sorularımıza Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan yazılı cevap aldık. Diyanet İşleri Başkanlığı da AVM'ler de mescid bulunmasını bir zaruret olarak görüyor.

"Alışveriş merkezleri yapılırken ibadet ihtiyacı göz önünde bulundurularak vatandaşlarımızın taleplerinin karşılanabilmesi için bu merkezlerin en üst katlarında ve uygun mekânlarda mescit yeri ayrılmasının uygun olacağı düşünülmektedir" diyor Diyanet İşleri Başkanlığı.

Günümüz hukuk anlayışına göre de bu yaklaşımın insan haklarına daha uygun olacağını kaydeden Diyanet İşleri Başkanlığı mescitlerin uygun olmayan mekanlarda açılmasından rahatsız. "İbadet edilen mekân temiz ve en uygun yerde olmalıdır" çağrısında bulunan Diyanet İşleri Başkanlığı gazetemize yaptığı açıklamada şu önemli görüşlerin de altını çiziyor:

"Mescitler uygun olmayan mekânlarda açılırsa bu bir ihtiyacı karşılamakla birlikte ibadetin ulviliğini ve ibadet edenin ruhunu incitecektir. İbadet Yüce Rabbimiz Allah-u Teala'nın huzuruna durmaktır. Alışveriş merkezleri de en güzel şekilde yapılmaktadır. Ancak mescit yeri unutulmaktadır. Sonradan ortaya çıkan talepleri karşılamak üzere bodrum katlarında, otopark kenarlarında ve altında vb. uygun olmayan yerlerde mescit açılmak suretiyle vatandaşlarımızın ibadetlerini yapabilecekleri mekânlar oluşturulması ihtiyacı karşılamakla birlikte, mabedin kutsiyetiyle ve alışveriş merkezinin fiziksel görünüşü ve görkemi ile bağdaşmamaktadır."

"Mescitlere değişik isimler verilmesi doğru değildir"

Peki acaba Diyanet İşleri Başkanlığı AVM'lerdeki bazı mescitlerin 'mescit' tanımının dışında başka ifadelerle tanımlanması konusunda ne düşünüyor? 'Dua Odası' ya da 'İbadet Odası' levhaları doğru bir tanımlama olabilir mi? Diyanet İşleri Başkanlığı'na bu durumu da sorduk:

"Cami ve mescit olarak açılan bir mekâna da cami ve mescit olarak isim verilmesi uygun görülmektedir. Başka isimler vermek suretiyle yanlış çağrışımlara sebep olmamak daha doğrudur".

Diyanet İşleri Başkanlığı'nın gazetemize yaptığı açıklamada AVM sahiplerine bir de tavsiyesi var. "Başkanlık olarak alışveriş merkezleri yapılırken mescit yeri belirlenmesini tavsiye ediyoruz" diyor ve ekliyor Diyanet İşleri Başkanlığı: "Alışveriş merkezlerinin sahipleri İmar Kanuna uygun olarak mülki amirden izin almak suretiyle mescit yaparlar ve ilgili müftülükle irtibata geçerek mescid izni alırlarsa görevli verilme cihetine gidilecektir"

Mescidi olmayan alışveriş merkezleri

Migros AVM, Beylikdüzü Capacity AVM, Doğuş Power Center, Başak Park AVM, AK Merkez, Capitol AVM, Carousel AVM, Kanyon AVM, Carrefour Haramidere, Carrefoursa Bayrampaşa, Carrefoursa İçerenköy, Prestige Mall AVM, World Atlantis Atrium AVM, Mayadrom Akadlar AVM.

Mescide yer veren alışveriş merkezleri

Armonipark Outlet Center, Flynn AVM, İstanbul Outlet Park, Kale Center AVM, Deposite Outlet Merkezi, Airport AVM, Metrocity, Metroport AVM, Akvaryum AVM, Kadir Has Çocuk Dünyası, Historia AVM, Hayatpark AVM, İstinye Park, Tepe Nautilist AVM, Atırus AVM, Cevahir AVM, Palladium Rezidans ve AVM, Optimum Outlet, Astoria AVM, City's Nişantaşı, Pendik Park Outlet Center, Profilo AVM, Via Port Outlet, Maxi Center Silivri, Silivri AVM, Aymerkez, Olivium Outlet Center, Fox City, Real Beylikdüzü, M1 Meydan AVM,

SİVİL HABER